KINH KỊCH LÀ GÌ? KINH KỊCH CÓ XUẤT PHÁT TỪ ĐÂU

Kinh kịch (京劇/京剧) hay kinh hí (京戲/京戏) hay hí kịch là một thể loại ca kịch của Trung Quốc hình thành và phát triển mạnh tại Bắc Kinh. Kinh kịch là một loại kịch được lưu truyền rộng rãi và có tầm ảnh hưởng nổi bật nhất của Trung Quốc, với gần 200 năm lịch sử. Trong quá trình hình thành, Kinh kịch vừa thu hút tinh hoa từ nhiều loại kịch địa phương, vừa chịu ảnh hưởng nhiều bởi ngôn ngữ địa phương và phong tục tập quán Bắc Kinh. Tuy Kinh kịch được hình thành tại Bắc Kinh, nhưng không phải là loại kịch đặc trưng riêng của Bắc Kinh mà khắp các địa phương ở đất nước tỷ dân này đều có đoàn kịch biểu diễn Kinh kịch.

Vào năm 1790, "Bốn đoàn Huy kịch lớn" đã mang Huy kịch đến Bắc Kinh để tham gia lễ mừng sinh nhật lần thứ 80 của hoàng đế Càn Long, diễn ra vào ngày 25 tháng 9. Ban đầu, Huy kịch chỉ được biểu diễn trong triều đình và mãi về sau mới được mở rộng cho công chúng. Đến năm 1828, một số đoàn kịch nổi tiếng từ Hồ Bắc đã đến Bắc Kinh và hợp tác biểu diễn cùng các đoàn kịch An Huy, sự kết hợp này dần dần định hình nên giai điệu đặc trưng của Kinh kịch. Loại hình nghệ thuật này được coi là hoàn toàn hình thành vào năm 1845. Dù được gọi là Kinh kịch, nguồn gốc thực sự của nó lại xuất phát từ khu vực phía nam tỉnh An Huy và phía đông tỉnh Hồ Bắc, nơi có chung một phương ngữ tiếng Quan Thoại Hạ Giang.

Kinh kịch chủ yếu sử dụng bốn hình thức biểu diễn chính gồm: "ca, nói, đấu võ, múa" để truyền tải cốt truyện và khắc họa tính cách nhân vật.

Giai điệu chính của Kinh kịch dựa trên hai làn điệu: tây bì (một thể loại ca kịch dân gian Trung Quốc, thường được đệm bằng đàn nhị) và nhị hoàng (làn điệu hí khúc được đệm bằng điệp hồ cầm). Cả hai làn điệu này đều có tiết tấu riêng, tạo nên sự đa dạng trong âm nhạc của Kinh kịch. Trong mỗi buổi biểu diễn, sẽ có dàn nhạc hỗ trợ, bao gồm hai nhóm chính: đội đàn sáo và đội nhạc võ. Đội đàn sáo sử dụng các nhạc cụ như đàn nhị, đàn nguyệt, sáo trúc... Khi phối hợp, những nhạc cụ này có thể tái hiện âm thanh tự nhiên như tiếng gió, tiếng mưa, hoặc tiếng chim kêu.

Trong Kinh kịch, có hai loại biểu diễn là thanh xướng và thái xướng. Thanh xướng chỉ yêu cầu ca hát mà không cần diễn viên hóa trang hay thực hiện động tác, trong khi đó, thái xướng yêu cầu cả hóa trang và biểu diễn kết hợp.

Các vai diễn trong Kinh kịch được chia thành bốn vai chính: Sinh (vai nam), Đào (vai nữ), Tĩnh (vai nam có tính cách mạnh mẽ hoặc kỳ lạ) và Hài (vai hài hước, có thể là nam hoặc nữ). Ngoài ra, còn có một số vai phụ khác để bổ sung cho câu chuyện.

Vào ngày 16-11-2010, Kinh kịch đã được đưa vào "Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể truyền khẩu đại diện của nhân loại". Kinh kịch đã đi khắp thế giới và trở thành một phương tiện quan trọng để giới thiệu, truyền bá nghệ thuật và văn hóa truyền thống Trung Quốc.